کرم برنج که با نام لارو،شپشک، حشره برنج و … هم شناخته می‌شود، یک نوع کرم سفید رنگ است که در محصول برنج رشد می‌کند و سبب کاهش کیفیت آن می‌شود. این کرم در حقیقت همان شپشک برنج است که از برنج تغذیه می‌کند و به همین دلیل برنجی که دچار آفت کرم برنج شده باشد، پس از مدتی با تبدیل شدن کرم‌ها به شپشک و خورده شدن دانه‌های برنج توسط این کرم ها، کیفیت بسیار پایینی پیدا می‌کند. در ادامه این مقاله از وبلاگ گالش قصد داریم بررسی کنیم که کرم برنج چیست و چطور از بین می‌رود.
کرم برنج چیست؟
کرم برنج (Rice weevil) با نام علمی «نسیتوفیلوس اوریزائه»، با نام‌های دیگری مثل شپشک برنج و جوجوی برنج هم شناخته می‌شود. کرم‌های برنج همان شپشک‌های قهوه ای رنگ برنج هستند که هنوز به حالت بلوغ نرسیده اند.
در حقیقت این آفت برای رشد و تولید مثل، دانه‌های برنج را می‌خورد و پس از خالی کردن درون دانه‌های برنج، داخل آنها تخمگذاری می‌کند. این تخم‌ها به کرم برنج و سپس حشره برنج تبدیل می‌شوند که آن حشرات نیز به خوردن دانه‌های برنج و تخمگذاری می‌پردازند و چرخه تولد و رشد این آفت ادامه پیدا می‌کند. به این ترتیب، برنجی که دچار کرم برنج یا شپشک برنج می‌شود، کیفیت خود را از دست خواهد داد.
کرم برنج به صورت مستقیم عاملی بیماری زا (مانند عامل انگلی یا میکروبی) برای بدن انسان نیست، اما می‌تواند ضرر اقتصادی قابل توجهی را به محصولات برنج وارد کند و از طرف دیگر، ظاهر برنج را بسیار ناخوشایند جلوه دهد.
روش جلوگیری از رشد حشره در برنج
کرم برنج حاصل تخمگذاری شپشک قهوه ای رنگ یا سیاه رنگ برنج است که در بیشتر مواقع تخم حشره در مراحل رشد برنج در ساقه برنج وجود دارد و به دانه‌های برنج منتقل می‌شود. عامل اصلی تبدیل شدن این تخم‌ها به کرم برنج، وجود رطوبت و گرماست. در صورتی که برنج پس از برداشت به درستی خشک شود و برنج را در جای خشک و خنک نگهداری کنیم، امکان رشد کرم برنج در آن بسیار پایین میآید.
همچنین باید در زمان نگهداری برنج در انبار، امکان گردش هوا در بین کیسه‌های برنج وجود داشته باشد تا رشد حشرات به حداقل برسد. به طور کلی نگهداری برنج در محل خشک و خنک، سبب جلوگیری از رشد کرم برنج می‌شود.
چطور کرم برنج را از بین ببریم؟
روش‌های مختلفی برای از بین بردن کرم برنج وجود دارد که در ادامه برخی از آنها را ذکر می‌کنیم.
یکی از این روش‌ها این است که در صورت مشاهده حشره و کرم در برنج، آن را در هوای آزاد و زیر نور غیرمستقیم خورشید قرار دهید تا حشرات از آنها خارج شوند. اگر از نور مستقیم خورشید استفاده می‌کنید، برنج بیشتر از یک ساعت نباید زیر نور مستقیم خورشید باشد، چون نور و گرمای زیاد خورشید باعث خرد و پودر شدن دانه‌های برنج خواهد شد. در مرحله بعد برنج را خوب تمیز کنید و داخل یک نایلون نسبتا ضخیم بریزید و به طور کامل هوای داخل آن را خالی کنید و درب آن را محکم ببندید تا از نفوذ هوا به داخل آن کاملا جلوگیری شود و برای مدتی در جای خشک و خنک قرار دهید. (هوا باعث رشد مجدد حشرات خواهد شد.)
یکی از روش‌های دیگرکه البته روشی قطعی برای از بین بردن حشرات نیست، قرار دادن موادی مانند زنجبیل، میخک، سیر، فلفل، برگ گردو و … در کیسه برنج می‌تواند باعث از بین رفتن حشرات و کرم برنج شود. همچنین می‌توانید برنج را روی یک پارچه پهن کنید و این مواد را روی آن قرار دهید تا حشرات بیرون بروند.
سعی کنید برای نگهداری برنج خام از کیسه‌های کنفی یا پارچه ای استفاده کنید و در جای خنک و خشک کیسه ها را طوری روی هم قرار دهید که هوا بین آنها در جریان باشد.
یکی از روش‌هایی که برخی افراد برای از بین بردن کرم برنج پیشنهاد میکنند، استفاده از قرص برنج (آلومینیوم فسفید) است. توصیه می‌کنیم در صورتی که به روش استفاده از قرص برنج تسلط ندارید، اصلا از این نوع قرص استفاده نکنید. زیرا ترکیب شیمیایی این نوع قرص برای بدن انسان بسیار مضر است و می‌تواند باعث مشکلات جدی و حتی مرگ شود.
